ΚΑΤΗΓΟΡΩ: μια «εσκεμμένη» δικαστική πλάνη, υπόθεση Ντρέιφους

«Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατί ντε Κλαμ γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης. Κατηγορώ το στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα. Κατηγορώ το στρατηγό Μπιγιό γιατί είχε στα χέρια αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωότητας του Ντρέιφους  και τις έπνιξε. Κατηγορώ το στρατηγό Ντε Πελιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί γιατί έκαναν μια εγκληματική προανάκριση με την πιο τερατώδη μεροληψία. Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ γιατί συνέταξαν ψεύτικες εκθέσεις. Κατηγορώ του Υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο γιατί έκαναν στις εφημερίδες μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη. Κατηγορώ τέλος το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο».

Το κείμενο αυτό γράφηκε από το Γάλλο συγγραφέα Εμίλ Ζολά. Απευθυνόταν στο Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «L΄AURORE – H ΑΥΓΗ» στις 13/1/1898 με τον τίτλο «ΚΑΤΗΓΟΡΩ» και συνέβαλε στην αθώωση του Ντρέιφους.

Το σενάριο της ταινίας προέρχεται από τη συνεργασία του Ρόμπερτ Χάρις και του Ρομάν Πολάνσκι. Βασίστηκε στο ιστορικό μυθιστόρημα του πρώτου (Ο Γερμανός Κατάσκοπος – Ψυχογιός). Οι δυο τους είχαν συνεργαστεί ξανά στην ταινία «Αόρατος συγγραφέας».

Η ταινία θεωρείται και ως έμμεση αναφορά στις δικαστικές ή άλλες περιπέτειες του Πολάνσκι. Κατηγορείται για υπόθεση αποπλάνησης ανηλίκου στο Λος Ατζελες το 1977 με τη διαφορά ότι ο Ντρέιφους πέρασε από δίκη. Έκτοτε εγκατέλειψε τις ΗΠΑ στις οποίες δεν επέστρεψε ποτέ. Το 1969 η έγκυος  Σάρον Τέιτ και ο κομμωτής της Τζέι Σέμπρινγκ (ζευγάρι κατά το παρελθόν) βρέθηκαν άγρια δολοφονημένοι στο σπίτι του Πολάνσκι. Ο Πολάνσκι κατήγγειλε στην αστυνομία τον Μπρους Λι που είχε ξεχάσει τα γυαλιά του στο σπίτι του. Τον θεώρησε ύποπτο. Οι υποψίες καταρρίφθηκαν αμέσως όταν αποκαλύφτηκε ότι δράστες ήταν η «οικογένεια» Τσαρλς Μάνσον.


Ο Ζορζ Πικάρ, συνταγματάρχης, αντισημιτικών πεποιθήσεων, καθηγητής του Ντρέιφους (1) στη στρατιωτική σχολή που φαίνεται να μην το συμπαθεί, εργένης, συναρπαστικός και πολύπλοκος χαρακτήρας. Επελέγη να είναι ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας και όχι ο άδικα καταδικασμένος για κατασκοπία και εξόριστος στο Νησί του Διαβόλου, Ντρέιφους. Διορισμένος στην υπηρεσία πληροφοριών κάνει τα πάντα για να πείσει τους ανωτέρους του για την αθωότητα του Ντρέιφους. Αρνείται να σταματήσει την έρευνά του. Βρίσκεται και αυτός στη φυλακή. Αποκαλύπτει ότι ο Ντρέιφους είναι αθώος. Το δικαστήριο επαναλαμβάνεται. Ο Πικάρ επτά χρόνια μετά διορίστηκε Υπουργός Εθνικής Άμυνας από τον πρωθυπουργό  Κλεμανσό. Ο Ντρέιφους αθωώνεται 12 χρόνια μετά. Ο Πικάρ αρνείται να αναγνωρίσει τα χρόνια της εξορίας στο Ντρέιφους για την προαγωγή του ενώ δεν κάνει το ίδιο για τον εαυτό του.

Προβάλει
- το ρόλο του τύπου στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και την συμβολή του στην αθώωση ενός αδίκως καταδικασθέντος με τη δημοσίευση της επιστολής Ζολά.
- την σθεναρή στάση του Εμίλ Ζολά για την αποκάλυψη της πλεκτάνης που τον δικαιώνει ως διανοούμενο,
- τα στρατιωτικά στεγανά που αποκρύπτουν ή χρησιμοποιούν χαλκευμένα στοιχεία για την καταδίκη ενός αθώου. Αρνούνται και εκβιάζουν για να μην ξεσκεπαστεί η σκευωρία τους που θα οδηγούσε στη αθώωση.
- μια υπόθεση ντροπής για το γαλλικό νομικό σύστημα που επέμενε στην καταδίκη ενός αθώου για προδοσία παρά τα αδιάψευστα στοιχεία που τον αθώωναν  και που φαίνεται να μην έχει αλλάξει και πολύ στις μέρες μας.

(1) Ο Ντρέιφους είχε πολεμήσει στον πόλεμο του 1914-1918 και η μικρή του κόρη Μαντλέν Λεβί δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς.

Χαρακτηριστικές εκφράσεις
- «η αλήθεια είναι μια ψευδαίσθηση» (δεν υπάρχει αλήθεια, υπάρχει άποψη και κρίση, από το βιβλίο «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΙΣ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ»).
- «η τέχνη παραμένει χώρος διεύρυνσης της ανθρώπινης συνείδησης».

Από το ΓΕΡΜΑΝΟ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟ – ΡΟΜΠΕΡΤ ΧΑΡΙΣ, ΨΥΧΟΓΙΟΣ
«…θα επιθυμούσα να φτάσω μέχρι εκεί όπου μπορούν να με οδηγήσουν οι δυνατότητές μου».
«… μην εμπιστεύεσαι κανένα και έτσι δεν θα απογοητευτείς».
«… καταδικάστηκε με βάση απόρρητες πληροφορίες που δεν είδε ποτέ ούτε ο ίδιος, ούτε ο δικηγόρος του…».
«Δεν στερούμαι εντελώς πανουργίας: πως αλλιώς έγινα ο νεότερος συνταγματάρχης του γαλλικού στρατού».