ΝΕΟΝΙΚΟΤΙΝΟΕΙΔΗ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Τα Νεονικοτινοειδή είναι εντομοκτόνα. Πήραν το όνομά τους από την χημική ομάδα από την οποία προέρχονται.

Οι  σημαντικότερες δραστικές ουσίες είναι:
acetamiprid – MOSPILAN,
clothianidin – DANTOP, JANUS(επένδυση σπόρων),
dinotefuran,
fipronil – GOLIATH (υγειονομικής σημασίας),
imidacloprid – CONFIDOR,
nitenpyram,
thiacloprid – CALYPSO, BISCAYA (ελιά, δολωματικοί ψεκασμοί),  
thiamethoxam –ACTARA, CRUISER, AXORIS ENDOM CONCENTRATE.

Είναι διασυστηματικά σκευάσματα, επαφής και στομάχου. Δρουν με δέσμευση των υποδοχέων της ακετυλοχολίνης  στις συνάψεις του νευρικού συστήματος. Εφαρμόζονται με ψεκασμό και ριζοπότισμα σύμφωνα με το φάσμα δράσης και την Απόφαση Έγκρισης Κυκλοφορίας. Καταπολεμούν μυζητικά και μασητικά έντομα (αφίδες, αλευρώδεις , θρίπες, φυλλοκνίστη (λεπιδόπτερο) αλλά και το δορυφόρο της πατάτας.
Είναι μελισσοτοξικά και δεν είναι μόνο αυτά.

Απαγορεύεται η χρήση κατά την ανθοφορία, κατά την περίοδο ανθοφορίας των ζιζανίων και κατά την περίοδο κατά την οποία οι μέλισσες συλλέγουν. Συνιστάται η εφαρμογή τους μετά την καταπολέμηση των ζιζανίων.

Καλόν είναι κα οι μελισσοκόμοι να παίρνουν μέτρα προφύλαξης και να μην κατευθύνουν και να μην τοποθετούν τις κυψέλες τους σε ψεκαζόμενες περιοχές.

Έχει γραφεί:
- ότι τα σκευάσματα imidacloprid και thiacloprid κάνει τις μέλισσες ευάλωτες στη Νοζεμίαση (Nosemia apis και Nosemia cerenae) και αυξάνουν τη θνησιμότητα,
- παρατηρείται εξαφάνιση μελισσοσμηνών  πιθανόν από προβλήματα μνήμης και μάθησης με αποτέλεσμα οι μέλισσες να μην επιστρέφουν στις κυψέλες δηλ. επιρροή στο σύστημα προσανατολισμού.
- προκαλεί υποθερμία, κακή διατροφή γόνου και μελισσών, αποδυνάμωση του αμυντικού συστήματος,
- πρώτη διαπίστωση το 2006. Στην Ελλάδα διαπιστώθηκε αιφνίδιος θάνατος μελισσών το καλοκαίρι του 2009 στην Αρκαδία. Την ίδια εποχή καταγράφηκαν υπολείμματα ανίχνευση imidacloprid στους ιστούς των μελισσών που παράγουν μέλι. Οι θάνατοι των μελισσών δεν συνδέθηκαν με τα ανιχνευθέντα υπολείμματα γιατί στις μέλισσες που εξετάσθηκαν διαπιστώθηκε μεγάλος αριθμός παθογόνων όπως το Nosemia cerenae. Έχει γραφεί επίσης ότι υπήρχαν θάνατοι μελισσών από Νεονικοτινοειδή ακόμη και πριν την κυκλοφορία τους!.

Τα προβλήματα της μείωσης των μελισσών πιθανό να οφείλονται:
- στην κακή χρήση των Νεονικοτινιδών σκευασμάτων,
- στη λανθασμένη, εκτεταμένη και αναποτελεσματική χρήση για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού των φοινικόδενδρων (Rynchophorus ferrugineus),
- στην εντατικοποίηση της  γεωργίας, την υπερβόσκηση, τον περιορισμό της βιοποικιλότητας και των ενδιαιτημάτων που διαβιούν μέλισσες,
- η κλιματική αλλαγή (καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες, ανεμοθύελλες κ. άλ.).
- στον περιορισμό της ποικιλότητας στη διατροφή των μελισσών και της στέρησης των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων. Υπενθυμίζεται ότι το Ινστιτούτο Βοσκών και Λειμώνων Λάρισας που πειραματιζόταν στην καλλιέργεια μελισσοτροφικών φυτών υπολειτουργεί αν δεν έχει κλείσει.    

Πέραν των Νεοικοτινοειδών και τα πυρεθρινοειδή φαίνεται από κακή χρήση να επηρεάζουν τα μελισσοσμήνη.

Το πρόβλημα της μείωσης του πληθυσμού των μελισσών είναι παγκόσμιο φαινομενο.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ποιές συγκεντρώσεις γεωργικών φαρμάκων – φυτοπροστατευτικών προϊόντων – γεωργικών φαρμάκων θα μπορούσαν να είναι θανατηφόρες.  Όμως, οι όποιες συγκεντρώσεις θα μπορούσαν να επιφέρουν υποθανατηφόρες επιδράσεις, υπάρχουν όρια ποσοτικοποίησης (ngrs δραστικής ουσίας/gr σωματικού βάρους) για όλες τις δραστικές ουσίες.

Σήμερα εγκρίνονται φυτοπροστατευτικά προϊόντα – γεωργικά φάρμακα εφ΄ όσον αποδειχτεί ότι δεν προκαλούν επιδράσεις σε οργανισμούς μη στόχους όπως οι μέλισσες.
Η πιστή και αυστηρή τήρηση των οδηγιών της ετικέτας των σκευασμάτων δεν δημιουργεί προβλήματα στις μέλισσες.  

Στο μέλι δεν έχουν ανιχνευτεί και δεν έχουν αναφερθεί υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων. Οι μεγαλύτερες ποσότητες προέρχονται από μελισσοσμήνη που βόσκουν σε άγρια μη ψεκαζόμενα φυτά (έλατα, θυμάρι, πεύκα, ρείκια κ. άλ.).

ΣΥΣΤΑΣΗ

    Οι πληροφορίες που παρέχονται εδώ αποσκοπούν σε μια πρώτη ενημέρωση και προβληματισμό. Για την επιλογή και τελικά την εφαρμογή ενός σκευάσματος θα πρέπει να ακολουθείται πιστά το κείμενο της ετικέτας του και σε καμία περίπτωση δεν υπονοείται απόκλιση από αυτό.
    Ιδιαίτερα επισημαίνεται ο έλεγχος για το αν έχει έγκριση για την καλλιέργεια που προορίζεται η χρήση του (φάσμα δράσης) και της ημερομηνίας λήξης της έγκρισης και η ενημέρωση για τη   δοσολογία, το χρόνο από τον ψεκασμό μέχρι τη συγκομιδή (τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή), για τους κινδύνους του ανθρώπου και του περιβάλλοντος και τις προφυλάξεις για το χρήστη και τη δημόσια υγεία